ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 10، دی 1399 ، شماره پی در پی 56

تحلیل زیبایی شناسانه اشعار سپید دهه های هفتاد و هشتاد با توجه به شعر ده تن از شاعران این دوره

صفحه (145 - 165)
ملیحه شهریاری ، رضا اشرف‎زاده (نویسنده مسئول)، بتول فخرالاسلام
تاریخ دریافت مقاله : بهمن 1398
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : خرداد 1399

چکیده

در نقد شعر معاصر توجه به جنبۀ زیبایی‌شناسی اشعار جهت بازشناخت عناصر و مؤلفه های ژرف ساخت و روساخت شعر حائز اهمیت است. در این میان بویژه شاعران سپیدسرا با استفاده از ذوق و استعداد ذاتی خویش و با تکیه بر شگردهای هنجارگریزانه و بکارگیری تکنیکهای متفاوت، به زبانی زنده و پویا رسیده اند.

در این نوشته به بررسی عناصر برجستۀ موسیقایی، زبانی، و تصویرساز در شعر ده تن از شاعران سپیدسرای دهه های هفتاد و هشتاد شمسی در ادبیات فارسی و چگونگی ارتباط و پیوند آنها با عاطفۀ شعری پرداخته شده است؛ عناصری که با ایجاد هنجارگریزی و آشنایی‌زدایی موجب زیبایی شعر شده اند.

این پژوهش از حیث ماهیت توصیفی تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات بر اساس فیش برداری و با استناد به منابع کتابخانه ای است. یافته های این پژوهش مبین آن است که نوآوریها و هنجارگریزیهای این شاعران در بخشهای موسیقایی، زبانی و صور خیال دارای بسامد زیادی است. این شاعران بخوبی توانسته اند عاطفه و اندیشۀ شعری را ازطریق این سه بخش به خواننده القا کنند؛ بنابراین ارتباط مناسبی بین عاطفۀ شعری و بخشهای موسیقایی، زبانی و تصاویر شعری ایشان دیده میشود.

کلمات کلیدی
زیبایی‌شناسی , شعر سپید , نوآوری , هنجارگریزی , دهه‌های هفتاد و هشتاد

• - از زبانشناسی به ادبیات، صفوی، کورش. (1373)، جلد اول: نظم، چاپ اول، تهران: چشمه.
• - برگزیده شعرهای احمد شاملو، شاملو، احمد (1350)، چاپ دوم، تهران.
• - بریم هواخوری، فلاح، مهرداد (1396)، چاپ اول، تهران: فصل پنجم.
• - تابستان با برگ های برنده اش، ساری، فرشته (1394)، چاپ اول، تهران: مروارید.
• - تأملی در ادبیات امروز (1)-تاریخ، تحلیل و نقد شعر معاصر فارسی از مشروطیت تا دهۀ هشتاد، باقینژاد، عباس، (1387)، چاپ اول، تهران: پارسه.
• - تربت عشق جمهوری زمستان، ساری، فرشته (1372)، چاپ اول، تهران: نشر چشمه.
• - جذام معاصر، هوله، مریم (1382)، چاپ اول، تهران: میر کسری.
• - حرفی بزرگ تر از دهان پنجره، کردبچه، لیلا (1390)، چاپ اول، تهران: فصل پنجم.
• - حقیقت و زیبایی، احمدی، بابک (1380)، چاپ پنجم، تهران: نشر مرکز.
• - حکایت دریاست زندگی، شمس لنگرودی، محمد (1392)، چاپ اول، تهران: نشر نیماژ.
• - در کوچه های آتن، هوله، مریم (1379)، چاپ اول، تهران: میر کسری.
• - دربارۀ شعر، پرین، لارنس (1373)، ترجمۀ فاطمه راکعی، چاپ اول، تهران: اطلاعات.
• - دری بر پاشنۀ اندوه، گنجعلی، جواد (1391)، چاپ اول، تهران: نیماژ.
• - دورۀ آثار فلوطین، فلوطین (1366)، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
• - دیدار با ذات الریه، گنجعلی، جواد (1392)، چاپ اول، تهران: نیماژ.
• - سفر در مه، پورنامداریان، تقی (1381)، تهران: نگاه.
• - شاعری به این تنهایی، کلاهی اهری، محمدباقر (1391)، گزیدۀ اشعار به انتخاب محمدسعید شاد، چاپ اول، مشهد: سپیده باوران.
• - شب نقاب عمومی است، لنگرودی، شمس (1390)، چاپ اول، تهران: نگاه.
• - شناخت و تحسین هنر، دانشور، سیمین (1375)، چاپ اول، تهران: کتاب سیامک.
• - صدای محزون موزیک در هدفن، گنجعلی، جواد (1392)، چاپ اول، تهران: نیماژ.
• - صدایم را از پرنده های مرده پس بگیر، کردبچه، لیلا (1393)، چاپ سوم، تهران: فصل پنجم.
• - طلا در مس، براهنی، رضا (1371) جلد دوم، تهران: رضا براهنی.
• - عمل نقد، بلزی، کاترین (1379)، ترجمۀ عباس مخبر، چاپ اول، تهران: نشر قصه.
• - فرهنگنامۀ ادب فارسی، انوشه، حسن (1376)، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
• - فرهنگنامۀ ادب فارسی، قاسم نژاد، علی (1381) به سرپرستی حسن انوشه، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
• - فن شعر، ارسطو (1357)، ترجمۀ عبدالحسین زرینکوب، تهران: امیرکبیر.
• - کلیات زیباشناسی، کروچه، بندتو (1386)، ترجمۀ فؤاد روحانی، چاپ هفتم، تهران: علمی و فرهنگی.
• - گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران، حسنلی، کاووس (1391)، چاپ سوم، تهران: ثالث.
• - مرثیه برای درختی که به پهلو افتاده است، بروسان، رضا (1390)، چاپ دوم، تهران: نشر مروارید و تارا.
• - معنی هنر، رید، هربرت، (1380)، ترجمۀ نجف دریابندری، چاپ هفتم، تهران: علمی و فرهنگی.
• - ملاح خیابان ها، لنگرودی، شمس (1389)، چاپ دوم، تهران: آهنگ دیگر.
• - موسیقی شعر، شفیعی کدکنی، محمدرضا (1385)، تهران: آگاه.
• نُت هایی برای بلبل چوبی، لنگرودی، شمس (1393)، چاپ اول، تهران: نیماژ.
• هوای حوصله ابری است، عبدالملکیان، محمد رضا (1396)، چاپ سوم، تهران: مروارید.
• هیچ چیز مثل مرگ تازه نیست، عبدالملکیان، گروس (1392)، چاپ چهارم، تهران: زاوش